Hypnose en hypnotherapie

Stress, overspannen en burnout

Wat is stress?

Stress betekent niets anders dan spanning of druk.

Van oorsprong is het een term uit de natuurkunde, die veel gebruikt wordt in de bouw. Stress is de kracht die wordt uitgeoefend op een voorwerp. Of stress schadelijk is hangt af van hoeveel belasting iets (of iemand) aankan. Zelfs metaal krijgt haarscheurtjes als het te eenzijdig, te zwaar of constant wordt belast. Dat geldt ook voor mensen.

Soorten stress

Als we het in de volksmond over stress hebben, dan gaat het meestal over ongezonde stress: een teveel aan spanning. Maar stress is niet altijd ongezond. Stress is een hele natuurlijke, en ook gezonde reactie van het lichaam. Mensen hebben zelfs een bepaalde hoeveelheid stress nodig om optimaal te kunnen functioneren en te presteren. Gezonde stress zet ons aan tot actie, om het gevecht aan te gaan en om te overleven. Kortdurende stress kan energie geven en zelfs tot hogere prestaties leiden. Mensen kunnen snel herstellen van een dergelijke vorm van stress.

(Over)belasting en rust

Mensen zijn van nature in staat om een behoorlijke last te dragen. Als je een gezond mens als uitgangspunt neemt, met een goede geestelijke en lichamelijke fitheid, dan kan die genoeg energie genereren om een zware last te dragen voor een redelijke tijd. Bij normale rust wordt die energie weer aangevuld. Dit kan telkens herhaald worden zonder dat er sprake is van overbelasting. Is de rusttijd echter niet genoeg om de energie te herstellen, dan is het lichaam nog niet in balans. Dit leidt niet direct tot klachten. Mensen kunnen dit best enige tijd volhouden, doordat ze de mogelijkheid hebben om hun reserves aan te spreken. Zodra er meer rust wordt genomen, zodat er volledige compensatie van energie optreedt, komt de balans weer terug en is de overbelasting opgelost. Denk hierbij aan het "bijtanken" in het weekend of in de vakantie.

Balans verstoord

De problemen ontstaan pas wanneer de draaglast groter wordt dan de draagkracht. Op dat moment zijn de eisen die aan een persoon worden gesteld (door zichzelf of door anderen), groter dan wat hij aan kan. Het evenwicht slaat op dat moment door naar de negatieve kant en ontstaat er overbelasting.

De extra factor van overbelasting

Een groot gedeelte van de draaglast bij langdurige overbelasting wordt meestal gevormd door zaken, die buiten de normale draaglast, continue in het hoofd van een persoon, aanwezig zijn. Zelfs op momenten waarop de persoon eigenlijk zou moeten bijtanken. Dit is meestal iets belangrijks voor deze persoon, maar soms is het iets kleins dat door de lange duur groter wordt in het hoofd. Dus in plaats van in rust energie op te bouwen, wordt er nog steeds een grote hoeveelheid energie verbruikt.

Denk hierbij aan een scheiding, schulden, een ziek kind, maar ook aan een langdurig, te hoge werkdruk die niet meer uit het hoofd verdwijnt. Dit zorgt ervoor dat er continue energie verloren gaat en deze niet voluit op de onder handen liggende taken gericht kan worden. Er lekt dus continue energie weg en de geestelijke gesteldheid kan hierdoor afnemen. De draaglast neemt dus toe en de draagkracht neemt af. Hierdoor raakt de balans verstoord en ligt overbelasting op de loer.

Wat kun jezelf doen?

Hoe kun je als werknemer herkennen dat er, in een bepaalde mate, sprake is van overbelasting, overspannenheid of burn-out?

Wees alert op de volgende aspecten, je:

• slaapt slecht
• ziet tegen de dag op
• blijft maar malen in je hoofd zonder controle daarover
• bent steeds vaker ziek
• hebt de hele dag een onrustig gevoel
• haalt jezelf continue onderuit
• hebt last van paniekaanvallen
• hebt last van stemmingswisselingen
• bent continue moe
• voelt je minderwaardig

Tips om te voorkomen dat je ziek wordt:

• sta stil, vraag jezelf "hoe gaat het nu eigenlijk met mij?" (luister naar je lijf, je gevoel liegt nooit)
• neem verantwoordelijkheid voor je eigen presteren op alle vlakken
• zorg dat je lichamelijk en geestelijk fit bent (neem voldoende rust, eet gezond, e.d.)
• communiceer, krop geen zaken op, maar treedt ermee naar buiten
• zorg voor een positieve vibe
• blijf niet hangen op een plek die niet bij je past
• zoek tijdig (professionele) hulp als je merkt dat je het zelf niet aankunt, doe dit voor het te laat is.

Wat kun je als wergever doen?

Als werkgever is het lastig om de gezondheid en fitheid van werknemers te beïnvloeden. Goede initiatieven waren al bedrijfsfitness en het fietsplan. Ook de ouderwetse zaalvoetbalteams droegen bij. Dat was wekelijks één maal trainen samen en één maal een wedstrijd spelen, goed voor de conditie en de gezelligheid onderling.

Tips voor op de werkvloer:

• geef leiding en creëer duidelijkheid m.b.t. taken, verantwoordelijkheid en bevoegdheden
• onderken knelpunten op de werkplek (wees scherp waar er geschoven wordt met verantwoordelijkheid)
• maak stress bespreekbaar (haal het onderwerp uit de taboe-hoek)
• gebruik emotionele intelligentie bij het leidinggeven (peoplemanagers schijnen minder ziekteverzuim in hun team te hebben)
• herken stress voor het te laat is (wees alert op regelmatig ziekteverzuim en stemmings- en/of gedragsschommelingen. wees actief en zeg wat je ziet)
• zorg voor goede werkomstandigheden (weet welke normen en waarden er leven, welke werktijden worden er gehanteerd en hoe vrij is men in het opnemen van vrije tijd?)
• zorg voor tijdige en goede opvang van werknemers met stressklachten

(signaleer zo tijdig mogelijk overbelasting en verwijs zonodig door naar de betreffende persoon binnen de organisatie die opvang kan bieden en houd contact over de stand van zaken)